عایق بندی چوب و نحوه اجرا آن

معمولا چوب و آب با یکدیگر در تماس هستند، اما تماس طولانی‌ مدت چوب با آب اثرات منفی خواهد داشت، مگر اینکه چوب در برابر آب محافظت شود.

عایق بندی چوب

هنگامی که هیچ محافظتی وجود نداشته باشد، چوب دچار پوسیدگی یا اعوجاج شده و شکل آن تغییر می‌کند؛ در نتیجه، چوب یکپارچگی ساختاری خود را از دست می‌دهد؛ اما عایق‌ بندی چوب مانع از این آسیب ها می شود.

برخلاف تصور رایج، چوب نسبت به رطوبت حساس نیست و به راحتی و بدون هیچ مشکلی می توان از آن در محیط های کاملا مرطوب استفاده کرد.

در سفر به مناطق شمالی ایران همه دیده ایم که سقف و حتی دیوارهای بسیاری از خانه های روستایی از چوب ساخته می شود و سالیان سال بدون تغییر در زیر باران های پی در پی دوام آورده اند.

دلیل این امر این است که در مناطق شمالی، هوا همواره مرطوب است و تغییر چندانی در میزان رطوبت هوا رخ نمیدهد.

درست شبیه همین قضیه ولی در مسیر عکس را در مناطق کویری ایران داریم. آنجا هم از چوب برای ساخت کپر و خانه های روستایی استفاده می شود و باز مشکلی پیش نمی آید. چرا که در آن مناطق هوا غالبا خشک است و کمتر، تغییری در میزان رطوبت هوا حادث می گردد.

مشکل زمانی رخ می دهد که از چوب در منطقه ای استفاده شود که تغییرات در میزان رطوبت هوا زیاد است. در این حالت چوب تغییر شکل داده و یا پیچ می خورد یا می شکند یا در اصطلاح رایج شکم می دهد. همین اتفاق می تواند در محل بکارگیری چوب هم اتفاق بیفتد.

محافظت از چوب در برابر رطوبت هوا، قطره‌های باران، اشعه یو وی (UV)، مواد آلاینده و دیگر عوامل، همیشه از دغدغه‌های اساتید نجار و تولیدکنندگان لوازم چوبی بوده است.

امروزه با توجه به گران بودن چوب‌های جنگلی مانند ساج، تولید کننده‌ها از چوب‌هایی مثل کاج ( نراد، یولکا، ساسنا / روسی ) برای ساخت سازه‌های چوبی فضای باز استفاده می‌کنند.

البته چوب ترمو یا همان ترموود هم گزینه دیگر پیش روی شماست که به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و باید از پوشش‌های مناسب استفاده کنید. تأکید می‌کنیم که چوب ترمو به ‌تنهایی مناسب فضای باز نیست و باید از پوشش مناسب استفاده کرد.

سازه‌هایی که برای استفاده در فضای باز تولید می‌شوند، دارای اتصالات و ساختار محکم‌تری هستند. اگر از بهترین چوب‌ها و پوشش‌ها استفاده کنید، باز هم نمی‌توانند مقاومت خوبی در برابر تغییرات دمایی و رطوبت داشته باشند.

عایق‌بندی رطوبتی به محافظت در برابر موارد زیر کمک می‌کند:

• ترک خوردن، تاب برداشتن و شکافتن چوب

• لکه، تغییر رنگ، سایش، پارگی و شکستگی چوب

• ایجاد خط و خش ناشی از تردد زیاد افراد

• ایجاد کپک و هر گونه رشد ارگانیک دیگر

از بتونه مناسب استفاده کنید

بتونه کاری بخشی از مرحله رنگ کاری سازه‌های چوبی هست. معمولاً اساتید رنگ کار از بتونه برای پوشش درزها، سوراخ‌ها و ترک‌ها بهره می‌گیرند. اگر از بتونه مل و سیریش برای بتونه کاری سازه‌های فضای باز استفاده کنید، بعد از دو یا سه سال پشیمان خواهید شد.

پیشنهاد ما برای این سازه‌ها و بتونه کاری حرفه‌ای، استفاده از بتونه حرارتی است. همچنین می‌توانید سازه را به صورتی بسازید که نیاز به بتونه کاری نداشته باشد.

برای عایق‌بندی چوب به دو روش می توانید عمل کنید:

• روش عایق بندی نفوذی

• روش عایق بندی پوششی

عایق کردن چوب به روش نفوذی:

در این روش عایق بندی از یک ماده نفوذگر برای آب بندی و عایق بندی چوب استفاده می شود. روش کار اینگونه است که سطح چوب با یک ماده عایق که توانایی نفوذ به داخل نسج چوب را داراست ؛ آغشته می شود.

این ماده از نظر امکان نفوذ به داخل چوب، رفتاری شبیه خود آب را دارد و پس از اعمال روی سطح، به داخل بافت چوب مکیده می شود و تمام منافذ چوب را بسته و از آن پس، اجازه نفوذ آب به داخل چوب را نمی دهد.

وودپروف از این دسته عایق های چوب یعنی عایق های نفوذگر است. این ماده که در دوطیف مات و براق تولید می شود به داخل چوب نفوذ کرده و پس از خشک شدن، در نوع مات هیچ اثر ظاهری از خود به جای نمی گذارد اما در نوع براق آن، پس از خشک شدن ، باعث براق شدن سطح چوب می شود.

وودپروف می تواند به خوبی چوب را نسبت به رطوبت و آب های غیر ماندگار نظیر بارندگی عایق کند اما توجه داشته باشید که وودپروف برای عایق کردن چوب در حالت غرقابی مناسب نیست. در این حالت باید از عایق بندی چوب به روش پوششی استفاده کرد.

عایق کردن چوب به روش پوششی

در مواردی که چوب باید در حالت غرقابی قرار گیرد؛ باید از روش آب بندی پوششی استفاده کرد. موادی که در این روش برای آب بندی چوب استفاده می شوند؛ نفوذ زیادی به داخل بافت چوب نخواهند داشت بلکه روی سطح چوب قرار می گیرند و به صورت یک جلد ضد آب مانع تماس و در نتیجه نفوذ آب به داخل چوب می گردند.

برای عایق بندی پوششی چوب می توانید از ترکیب کیلیربند پرولاک کنید. ابتدا سطح چوب را با کیلیربند پوشش دهید. پس از خشک شدن و بی رنگ شدن کیلیربند، روی آن را با یک لایه پرولاک پوشش دهید.

انواع عایق رطوبتی

به طور کلی دو راه اصلی برای عایق‌بندی چوب وجود دارد:

 ۱- عایق‌بندی به وسیله مواد نانوی نفوذگر

 ۲- عایق‌بندی به وسیله مواد رزینی شفاف یا رنگی

مواد نانو بی رنگ هستند و زیبایی طبیعی چوب را به نمایش می‌گذارند و لایه ای در سطح خارجی چوب تشکیل نمی‌دهند و عایق بندی را با یک فرآیند شیمیایی به انجام می رسانند.

مواد رزینی به عمق چوب جذب شده و البته لایه ای به سطح خارجی اضافه می کنند و از آن محافظت می‌کنند و نوع رنگی آن رنگ جدیدی به چوب اضافه می‌کنند که به زیبایی طبیعی یا پوشاندن کامل چوب کمک می‌کند.

مقایسه عایق‌های رطوبتی رزینی و نانو:

عایق‌های رطوبتی نانو ماندگاری بیشتری دارند و به عمق‌ بیشتری از چوب نفوذ می‌کنند، اما عایق‌های رزینی یک لایه روی سطح ایجاد می کنند که در مقابل اشعه خورشید آسیب پذیرتر است ولی تا زمانی که عمر می کنند تمیز کردن آنها راحت‌تر است.

عایق‌های رطوبتی شفاف (رزینی و نانو) و رنگی:

عایق‌های شفاف بافت طبیعی چوب را به نمایش می‌گذارند و مانع از بین رفتن نمای طبیعی چوب می‌شوند، در حالی که عایق‌های رنگی محافظت بهتری در برابر اشعه ماوراء بنفش دارند و ظاهر چوب را تغییر می دهند و بسته به سلیقه ظاهر متفاوتی به چوب می دهند.

عایق‌های شفاف نانو حدود سه تا پنج سال عمر می کنند ولی عایق های شفاف رزینی باید هر دو سال یکبار و عایق‌های رنگی را هر دو یا سه سال یکبار می‌بایست تمدید نمود.

نحوه اجرای عایق‌بندی چوب

اجرای عایق رطوبتی چوب امری آسان است و همواره باید سطح چوب به طور کامل عایق‌بندی شود. اگر این کار به درستی انجام شود، می‌توان اطمینان حاصل نمود که چوب برای سال‌های متمادی در برابر نفوذ رطوبت مقاوم است.

در ادامه گام‌های اجرای عایق‌بندی چوب باید مراحل زیر انجام شود:

۱. تمیز کردن: هنگامی که لایه‌ای از گرد و غبار یا کثیفی روی سطح چوب وجود داشته باشد، عایق به خوبی به آن نمی‌چسبد.

در این مرحله ابتدا می‌بایست با استفاده از یک جارو زباله های بزرگ از سطح چوب زدوده شوند و سپس از یک پاک کننده عمومی برای پاک کردن آلودگی‌های سطحی استفاده نمود.

۲. سنباده‌زنی: عایق رطوبتی به سطح کاملاً صاف بهتر می‌چسبد. پس از تمیز کردن چوب، می‌بایست با استفاده از یک کاغذ سنباده زبر و سپس با یک سمباده نرم سطح چوب را سنباده زد و پس از اتمام کار، ذرات چوب سنباده شده را از سطح پاک نمود.

۳. انتخاب نوع عایق‌بندی: بر اساس شرایط چوب می‌توان یکی از دو نوع روش عایق‌بندی چوب را انتخاب نمود.

۴. اعمال عایق‌بندی: در این مرحله می‌توان از قلم‌مو یا اسپری برای اعمال اولین لایه عایق روی چوب استفاده نمود. طبق دستورالعمل محصول، می‌بایست اجازه داد تا لایه عایق در مدت زمان مناسب خشک شود.

۵. سنباده: پس از اعمال اولین لایه و خشک شدن آن، قبل از اعمال لایه بعدی باید سطح را سمباده کشید. از کاغذ سنباده نرم و از یک پارچه خشک برای پاک کردن ذرات ریز استفاده گردد.

۶. اعمال لایه دوم: پس از سنباده زدن، می‌توان لایه بعدی را اعمال نمود. یک لایه دیگر از عایق اضافه گردد و خشک شود. در صورت نیاز به لایه‌های بیشتر، می‌توان مراحل سنباده زنی و اعمال لایه عایق را تکرار نمود.

۷. خشک شدن چوب: چوب قبل از استفاده نیاز به خشک شدن دارد. پس از اعمال عایق‌بندی می‌بایست ۳ روز زمان بگذرد تا چوب آماده گردد.

چوب را کامل پوشش دهید

منظور از پوشش کامل چوب این هست که برای رنگ کاری لوازم چوبی فضای باز زمان بیشتری بگذارید و درست رنگ چوب را انجام دهید. به هیچ عنوان بخشی از چوب را خالی از رنگ باقی نگذارید؛ با حوصله حتی زیر کار را هم رنگ کنید.

به‌عنوان مثال زیر پایه میز و صندلی را اگر رنگ نکنید، به‌راحتی آب از طریق همین بخش رنگ نشده جذب چوب می‌شود و مابقی رنگ اجرا شده را هم از بین می‌برد. این یکی از نکته های مهمی است که در محافظت از چوب جدی گرفته نمی شود.

نسبت به جایگاه لوازم بی‌تفاوت نباشید

اینکه چوب را با بهترین رنگ دنیا هم پوشش دهیم، دلیلی بر ماندگاری همیشگی آن نیست. شما می‌توانید در کنار استفاده از رنگ مناسب فضای باز برای محافظت از چوب در فضای باز از ترفندهای دیگری هم برای افزایش طول عمر سازه بهره بگیرید.

به‌عنوان مثال لوازمی مانند میز و صندلی را در روزهایی که استفاده نمی‌کنید، به داخل خانه، انباری و یا زیر سایه بان انتقال دهید.

با این کار عمر سازه را چندین سال افزایش خواهید داد. معمولاً در ساختمان‌های ویلایی چندین روز در هفته یا ماه، خانه خالی از سکونت است. در این روزها بهتر است لوازم چوبی قابل‌ حمل را به منطقه‌ای امن منتقل کنید.

از روغن‌های گیاهی استفاده کنید

تا قرن نوزدهم نجارها از واکس‌های دست ساز و روغن‌های طبیعی خام برای پوشش سازه‌های چوبی استفاده می‌کردند. امروزه شرکت‌های زیادی درزمینهٔ تولید روغن‌های گیاهی مخصوص چوب فعالیت دارند.

در ایران هم این شرکت‌ها به‌صورت فعال اقدام به واردات این روغن‌ها به بازار ایران نمودند. شما به‌عنوان خریدار ایرانی محدودیت زیادی برای تأمین روغن گیاهی مخصوص چوب (از نوع صنعتی) نخواهید داشت.

برترین شرکت‌های تولید رنگ گیاهی در جهان محصولاتشان را از طریق نمایندگانشان به بازار ایران عرضه کرده‌اند. به نظر ما در حال حاضر بهترین روش برای پوشش چوب و سازه‌های چوبی فضای باز، استفاده از روغن گیاهی مخصوص چوب است.

بادوام ترین چوب‌ها برای استفاده در فضای باز

بسیاری از انواع چوب‌ بادوام وجود دارد. در این بخش به معرفی برخی از آنها پرداخته شده است:

اقاقیا

چوب اقاقیا در جهان به وفور یافت می‌شود و حتی در برخی نقاط آن را یک گونه مهاجم به حساب می‌آورند. از این رو ، استفاده از چوب اقاقیا یک انتخاب سازگار با محیط زیست و پایدار می‌باشد.

چوب اقاقیا یک چوب سخت متراکم است که می‌تواند در برابر عناصر محیطی مقاومت کند. این چوب بادوام اغلب در ساخت قایق استفاده می‌شود، بنابراین اقاقیا یک انتخاب عالی برای استفاده در بالکن و سایر کاربردهای ساختمان در فضای باز است.

رنگ چوب اقاقیا قهوه‌ای تیره است و در فضای باز ماندگاری بالایی دارد، هرچند یک عایق رطوبتی از چوب محافظت بیشتری کرده و عمر آن را طولانی‌تر می‌کند.

سدر

چوب سدر از گذشته در فضای باز استفاده می‌گردد. بسیاری از نرده‌ها، عرشه‌ها و سایر مبلمان فضای باز از سدر ساخته شده‌اند. رزین طبیعی موجود در سدر آن را در برابر حشرات و پوسیدگی مقاوم می‌کند.

سدر برای هر چوبی که قرار است با زمین در تماس باشد، انتخابی مناسب است. سدر همچنین چوبی با قابلیت‌های بالایی است و رنگ روشنی دار. همچنین می‌توان آن را مطابق با ساختار خانه یا حیاط پرداخت نمود.

استفاده از عایق‌های رطوبتی رنگی برای چوب سدر مانع از نمایش بافت طبیعی آن نمی‌شود. اگر چوب در حالت طبیعی خود باقی بماند، رنگ خاکستری براقی به خود می‌گیرد و ظرافت خود را حفظ می‌کند.

چوب سدر نرم‌تر از چوب‌های دیگر است، بنابراین راحت‌تر خراشیده می‌شود، اما مقاومت طبیعی آن در برابر رطوبت باعث می‌شود که کمتر ترک بخورد یا شکافته شود.

سرو

سرو به طور طبیعی در برابر حشرات و پوسیدگی مقاوم است که این ویژگی آن را به چوبی فوق العاده برای استفاده در فضای باز تبدیل می‌کند.

مانند چوب سدر، این چوب را نیز می‌توان به حالت بافت طبیعی خود به کار برد و از مقاومت طبیعی چوب در برابر آب استفاده نمود، اما استفاده یک لایه عایق رطوبتی عمر چوب را طولانی‌تر می‌کند.

سرو همچنین در طول زمان، به رنگ خاکستری نقره‌ای در می‌آید و با تغییر فصول منقبض و متورم نمی‌شود. سرو یک انتخاب عالی برای مبلمان و سازه‌های فضای باز است اما به فراوانی سدر نیست.

اکالیپتوس

اکالیپتوس یکی دیگر از چوب‌های پایدار است که به سرعت رشد می‌کند و در طبیعت به وفور یافت می‌شود. این چوب یکی دیگر از گزینه‌های محبوب برای استفاده در فضای باز است و بسیار با کیفیت و بادوام است.

اکالیپتوس بافتی ظریف دارد، قوی، بادوام و سطح آن صاف است. روغن موجود در این چوب، آن را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌کند. رنگ آمیزی باعث افزایش طول عمر آن می‌شود و همچنین به حفظ قوام چوب کمک می‌کند.

چوب سرخ

چوب سرخ چوب زیبایی است اما به اندازه چوب‌های قبلی پایدار نیست. درختان چوب سرخ به کندی رشد می‌کنند، بنابراین فراوانی این چوب کم است. این چوب یکی دیگر از چوب‌های بادوام است که مقاومت طبیعی در برابر حشرات و پوسیدگی دارد و با تغییر فصول منقبض و متورم نمی شود.

این چوب مانند سدر نرم‌ است، بنابراین به راحتی خراشیده می‌شود. یکی از دلایل اصلی استفاده از این چوب، زیبایی بافت و رنگ سرخ آن است.

ساج

ساج یک چوب سخت است و برای استفاده در فضای باز مناسب است. ساج یکی از سخت ترین، قوی ترین و بادوام ترین انواع چوب می‌باشد.

سطوح ساخته شده از چوب ساج که سال‌ها در قایق سازی و کشتی سازی به عنوان یک عنصر اصلی به شمار می‌رود، تقریباً در هر شرایط آب و هوایی و همه کاربردها مقاومت می‌کند.

روغن های طبیعی موجود در چوب به مقاوم شدن آن در برابر پوسیدگی و حمله حشرات کمک می‌کند. این چوب نیاز به تعمیر و نگهداری مداومی ندارد و می‌توان آن را بدون محافظ به کار برد و به مرور زمان رنگ این چوب خاکستری می‌شود.

روبینیا

این چوب به اندازه چوب ساج شناخته شده نیست، اما دارای بسیاری از ویژگی‌های مشابه با آن است. روبینیا یک چوب سخت و بادوام است که برای استفاده در فضای باز مناسب است.